«Δουλειά ή σόου; Οι εργαζόμενοι μπροστά στην κάμερα και πίσω από τον κίνδυνο»

Γράφει η Όλγα Νεράντζη

Τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, χιλιάδες χρήστες του TikTok βλέπουν υπαλλήλους να χαμογελούν στην κάμερα, να κάνουν χιουμοριστικά βίντεο ή να δείχνουν στιγμές από την καθημερινότητά τους στη δουλειά. Για πολλές επιχειρήσεις, αυτή η πρακτική αποτελεί πλέον οργανικό μέρος της επικοινωνιακής τους στρατηγικής. Φθηνή παραγωγή, άμεσο engagement, «αυθεντικότητα».

Ωστόσο, πίσω από την ανάλαφρη εικόνα, κρύβεται ένα ζήτημα που σπάνια συζητείται:
τι σημαίνει αυτή η δημόσια έκθεση για τον ίδιο τον εργαζόμενο;

Από το κατάστημα… στο "For You"

Η λογική των επιχειρήσεων είναι απλή: οι πραγματικοί άνθρωποι τραβούν περισσότερα βλέμματα από ένα τυπικό εταιρικό βίντεο. Ένας υπάλληλος που κάνει ένα αστείο trend ή δείχνει την καθημερινότητα της δουλειάς του φέρνει περισσότερη αλληλεπίδραση από οποιαδήποτε διαφήμιση.

Όμως ένα βίντεο 15 δευτερολέπτων μπορεί να αποκαλύπτει πολύ περισσότερα απ' όσα αντιλαμβάνεται ο πρωταγωνιστής του.

Ονοματεπώνυμο στο καρτελάκι.
Στολή και brand.
Χώρος εργασίας.
Συχνά ακόμη και ενδείξεις για ωράρια ή ρουτίνες.

Με άλλα λόγια, ο άγνωστος θεατής γνωρίζει πια ποιος είναι ο εργαζόμενος και πού μπορεί να τον βρει.

Ανεπιθύμητη δημοσιότητα; Όχι απίθανο σενάριο

Οι ειδικοί στην ασφάλεια σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης επισημαίνουν ότι ακόμη και αθώο περιεχόμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με κακόβουλες προθέσεις.
Στα σχόλια κάτω από τέτοια βίντεο εμφανίζονται συχνά μηνύματα από άγνωστους χρήστες που ζητούν προσωπικές πληροφορίες ή προσπαθούν να επικοινωνήσουν απευθείας με τον εργαζόμενο.

Το ενδεχόμενο παρενόχλησης ή stalking δεν είναι υπερβολή.
Σε αρκετές περιπτώσεις διεθνώς, η υπερέκθεση στα social κατέληξε σε ανεπιθύμητες εμφανίσεις ατόμων στον χώρο εργασίας ή σε επίμονη διαδικτυακή παρακολούθηση.

Κι όμως, όπως παραδέχονται εργαζόμενοι σε ανεπίσημες συζητήσεις, «δεν το σκέφτηκα ποτέ έτσι».

Πού τελειώνει ο ρόλος του υπαλλήλου και πού αρχίζει αυτός του ηθοποιού;

Η νέα αυτή τάση γεννά ένα κρίσιμο ερώτημα:
όταν ένας υπάλληλος εμφανίζεται σε εταιρικά βίντεο, εκτελεί τα καθήκοντά του ή αναλαμβάνει ρόλο performer;

Η απάντηση δεν είναι αυτονόητη.
Στην πράξη, πολλοί νιώθουν ότι «πρέπει» να συμμετάσχουν, ακόμη κι αν δεν υπάρχει επίσημη υποχρέωση. Άλλοι δεν θέλουν να δυσαρεστήσουν τον εργοδότη.
Και λίγοι συνειδητοποιούν ότι η δημόσια παρουσία τους —και η μόνιμη ανάρτηση του βίντεο— αποτελεί ουσιαστικά επιπλέον εργασιακό βάρος.

Όταν η πρωτοβουλία δεν έρχεται από την εταιρεία αλλά από τον εργαζόμενο

Υπάρχει όμως και μια άλλη πραγματικότητα:
πολλοί εργαζόμενοι, ειδικά νεότεροι, επιλέγουν μόνοι τους να τραβήξουν βίντεο στον χώρο εργασίας. Για διασκέδαση, για likes ή απλώς επειδή «περνάει η ώρα».

Αυτό όμως δεν μειώνει τον κίνδυνο.
Αντιθέτως, συχνά:

• δημοσιεύονται πλάνα χωρίς έγκριση,

• φαίνονται σημεία του χώρου που δεν πρέπει να δημοσιοποιηθούν,

• αποκαλύπτονται λεπτομέρειες που μπορεί να πλήξουν την επιχείρηση,

• οι ίδιοι δεν έχουν αντιληφθεί ότι εκτίθενται σε κοινό που δεν ελέγχουν.

Η αυθόρμητη δημιουργία περιεχομένου δεν ακυρώνει τις ευθύνες. Τις πολλαπλασιάζει.

Οι ευθύνες των επιχειρήσεων

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η επιχείρηση που εμφανίζει υπαλλήλους σε περιεχόμενο οφείλει:

• να εξασφαλίζει γραπτή, ενημερωμένη συναίνεση,

• να ενημερώνει για τους κινδύνους ταυτοποίησης,

• να θέτει σαφείς κανόνες για το τι επιτρέπεται να καταγραφεί,

• να προστατεύει όσους δεν επιθυμούν να εμφανίζονται,

• να διαχειρίζεται υπεύθυνα τα σχόλια και τα μηνύματα που λαμβάνονται.

Η «ελαφρότητα» του TikTok δεν αναιρεί τις υποχρεώσεις της εταιρείας απέναντι στο προσωπικό της.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι

Από την πλευρά τους, οι εργαζόμενοι χρειάζεται να έχουν επίγνωση ότι:

• κάθε βίντεο δημιουργεί ψηφιακό αποτύπωμα,

• η εμφάνιση στο διαδίκτυο δεν είναι απαραίτητα μέρος της εργασίας,

• έχουν δικαίωμα να αρνηθούν χωρίς συνέπειες,

• μπορούν να ζητήσουν να αφαιρεθεί περιεχόμενο όπου εμφανίζονται,

• η ασφάλειά τους είναι σημαντικότερη από οποιοδήποτε trend.

Το συμπέρασμα

Η χρήση των social media στην εργασία δεν πρόκειται να σταματήσει.
Η ερώτηση όμως παραμένει:
Μιλάμε για ένα εργαλείο προβολής ή για μια επικίνδυνη κανονικοποίηση της υπερέκθεσης εργαζομένων;

Όποια κι αν είναι η απάντηση, ένα είναι βέβαιο:
η πραγματική αυθεντικότητα ενός brand δεν χτίζεται όταν ο εργαζόμενος νιώθει εκτεθειμένος. Χτίζεται όταν νιώθει ασφαλής.

«Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, αντιγραφή, αναπαραγωγή ή διανομή του περιεχομένου χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια από τη MEDIA LIFE και χωρίς κατάλληλη αναφορά στην πηγή. Η παραβίαση των ανωτέρω διώκεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις περί πνευματικών δικαιωμάτων.»